|
|
|
|
|
WYPOSAŻENIE I WYSTRÓJ WNĘTRZA |
|
|
|
|
|
Kościół posiada w części wyposażenie
własne (ocalałe wśród zniszczeń i grabieży), a częściowo pochodzące z
nieistniejących już bydgoskich kościołów, głównie z rozebranego w 1823
r. konwentualnego kościoła karmelitów. |
Ołtarz główny |
|
|
|
|
Polichromowany ołtarz barokowy (ok. 1666
r, odnowiony w I. 1922-26). Retabulum z rzeźbami dwóch świętych biskupów
po bokach (prawdopodobnie patronów kościoła: św. św. Marcina i
Mikołaja), dwóch aniołów z kielichem i hostią w części środkowej, oraz
dwóch aniołów w górnej kondygnacji i Gołębicą Ducha Świętego w
zwieńczeniu. W centrum ołtarza, w złocistej ramie gotycko-renesansowy
obraz „Bydgoskiej Madonny" - Matki Bożej Pięknej Miłości z Dzieciątkiem
Jezus, trzymającej różę w dłoni, z postacią fundatora klęczącą u Jej
stóp (szkoła flamandzka, dat. na 1. ćw. XVI w.). W górnej kondygnacji
kolisty barokowy obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, z parą
klęczących fundatorów i nie rozpoznanymi herbami (pocz. XVIII w.). Pod
oknami, po obu stronach ołtarza - dwa barokowe świeczniki (XVIII/XIX w.) |
Obraz |
|
|
|
|
Obraz Matki Bożej z Różą,
zwany też Matki Boskiej Bydgoskiej,
ufundowany przez Stanisława
Kościeleckiego, pochodzi z 1
ćw. XVI w. i reprezentuje sztukę późnogotycką. Przedstawia
Najświętszą Maryję Pannę stojącej,
w pozycji z
Dzieciątkiem Jezus na lewej ręce i pąsową różą w prawej, nieco wzniesionej ku
górze dłoni. U stóp Madonny
sierp księżyca rogami
skierowany ku górze. W lewym
dolnym narożniku, zmniejszona
postać klęczącego mężczyzny -
donatora we wzorzystym płaszczu,
z modlitewnie złożonymi rękami wokół klęczącej postaci wijąca się szarfa z napisem: „Mater Dei memento
mei" (Matko Boża stojącej, w pozycji pamiętaj
o mnie).. |
Ołtarze boczne |
|
|
|
|
W zamknięciu nawy
północnej barokowy ołtarz Matki Bożej
(2. poł. XVII w.) z
rzeźbami dwóch zakonnic, dwóch aniołów z kartuszami na belkowaniu i
popiersiem Boga Ojca w zwieńczeniu; w polu środkowym łaskami słynący
obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem (malowany na desce ok. 1700r, z
kościoła karmelitów) w srebrnych, bogato trybowanych sukienkach; w
górnej kondygnacji obraz Małej Świętej Rodziny - Ucieczka do Egiptu
(XVII/XVIII w.) i figury dwóch świętych. |
|
Obrazem
św. Józefa z młodocianym Chrystusem |
|
|
W zamknięciu nawy południowej, analogiczny drewniany, polichromowany ołtarz św. Józefa, z barokowymi obrazami w polu środkowym: obrazem św. Józefa z młodocianym Chrystusem (2. poł. w. XVII (pocz. XVIII w.), ze Świętą Rodziną na zasuwie (malowany na desce w pocz. XVII w., pochodzący z dawnej kaplicy św. Anny), w retabulum postaci św. Andrzeja i św. Piotra (2. poł. XVII w.); w nasadzie ołtarza obraz Zwiastowanie oraz rzeźby dwóch zakonników i anioła w zwieńczeniu.
|
|
|
|
|
|
W nawie północnej,
przy północnej ścianie, późnobarokowy ołtarz św. Barbary
(1. poł. XVIII w.) z obrazem św. Barbary w środku (2. poł. XVII
w., pochodzenia włoskiego lub flamandzkiego, z kościoła karmelitów); w
nasadzie ołtarza - obraz św. Wawrzyńca (XVIII w. - obecnie w
renowacji); w retabulum postaci dwóch zakonnic. |
|
|
|
|
|
W nawie południowej,
na prawo od bocznego wejścia,
ołtarz św. Rocha (1696 r.)
fundowany przez Stanisława i Helenę Konarskich; w polu środkowym
obraz św. Rocha (1841 r.) w srebrnej sukience, obok którego aniołek
trzymający chustę z napisem: eris in peste patronus (będziesz
opiekunem podczas zarazy); w górnej kondygnacji barokowy obraz
Męczeństwo św. Kryspina i Kryspiniana (1690 r.). |
|
|
|
|
|
W nawie
południowej, na lewo od bocznego wejścia,
ołtarz św. Antoniego z
Padwy (pocz. XVIII w.) z malowanym na blasze barokowym
obrazem św. Antoniego z Dzieciątkiem (2. poł. XVI w., szkoła
florencka), ze srebrną sukienką (1. poł. XVIII w.); w górnej kondygnacji
obraz Opłakiwanie (pocz. XIX w.), a na niej tabernakulum
relikwiarzowe (poł. XVII w., przekształcone). |
|
|
|
Ołtarz w kaplicy św. Krzyża |
|
|
Drewniany, polichromowany ołtarz barokowy (poł. XVII w.,
przekształcony w XIX w. i ok. 1920 r.) z rzeźbami: w polu
środkowym renesansowy krucyfiks (1525 r.) na nowym tle, po
bokach św.św. Grzegorz i Weronika; w nasadzie ołtarza
płaskorzeźba Zmartwychwstanie. Mensa w kształcie sarkofagu z
płaskorzeźbioną dekoracją akantowo-wstęgową (ok. 1730 r.), z
tabernakulum (z tegoż okresu). W podziemiu - grobowce
burmistrzów: Łochowskich i Orłowity.
|
Kaplica św. Krzyża |
|
|
|
|
Kaplica otwarta do nawy półkolistą arkadą, zamykana kratą.
|
|
|
|
Ambona, konfesjonały |
|
|
Przy filarze północno-wschodnim rokokowa ambona (2. poł.
XVIII w., z kościoła karmelitów); na zapiecku obraz
przedstawiający męczeńską śmierć bł. karmelity Stanisława z
Poznania, zwanego Bydgosta, w 1420 r. Po obu stronach
prezbiterium drewniane, polichromowane, rokokowe stalle
siedmio-i dwudzielne (2. poł. XVIII w., z kościoła
karmelitów); na zapieckach stalli malowane obrazy świętych i
błogosławionych karmelitów. Przy ścianie południowej, obok
ołtarzy św. Rocha i św. Antoniego dwa konfesjonały barokowe
(1. poł. XVIII w.). Pod oknami nawy północnej - trzy
drewniane, barokowe konfesjonały (XVIII w.).
|
Stalle |
|
|
|
|
Przy ścianie zachodniej, po stronie południowej i północnej
- rokokowe, rzeźbione, sześcio i siedmiodzielne stalle (2. poł.
XVIII w.)
|
|
|
|
Witraże, ozdobne kraty |
|
|
Pięć witraży zaprojektował i
wykonał art. malarz Henryk Nostitz-Jackowski z Poznania (1923-24), a po
zniszczeniach wojennych uzupełnił i konserwował jego uczeń, art. mal.
witrażysta Edward Kwiatkowski z Torunia (1949-54). Przy wejściu głównym
do świątyni, pod chórem, trzy kraty kute w żelazie o bogatym ornamencie
(XVI/XVII w.); obok - współczesna kuta krata wypełniona ślimacznicami na
drzwiach prowadzących na chór muzyczny. Przy kaplicy św. Krzyża -
zamykająca ją ozdobna, kuta w żelazie krata barokowa (1. poł. XVII w.);
krata, pochodząca z kościoła klarysek, po 1945 r. została przeniesiona
do Fary z cmentarza Starofarnego.
|
|
Stacja
Drogi Krzyżowej |
|
|
Stacje Drogi Krzyżowej wykonane przez polskiego art. rzeźbiarza Franciszka Blacka z Francji, bydgoszczanina (1910 r.)
|
|
Płyty nagrobne i epitafia |
|
|
Neoromański (XIX w.) firmy Schlossarek z Wrocławia |
|
|
|
|
|
Neogotycki, bogato dekorowany (1907 r.) Na ścianie zachodniej nawy północnej, nad stallami - kamienne epitafium inskrypcyjne mieszczanina Stanisława Grzymały, rajcy miejskiego (1580 r.). Na ścianie południowej nawy, obok ołtarza św. Rocha - barokowa, nagrobna płyta inskrypcyjna z czarnego marmuru w obramieniu kartuszowym (1630 r.) burmistrza bydgoskiego Marcina Orłowity (1560-1630), fundatora nieistniejącej kaplicy św. Anny. W prezbiterium, na południowej ścianie, między stallami - barokowa płyta nagrobna z herbem burmistrza bydgoskiego Wojciecha Łochowskiego (zm. 1651 r.), autora kroniki bydgoskiej. Na ścianie zachodniej, nad stallami - kamienna płyta nagrobna rodziny Łochowskich (XVII w.). Na zamknięciu nawy południowej, przy łuku tęczowym - klasycystyczna płyta nagrobna Mikołaja Czapskiego (generała Wojsk Polskich, 1753-.1833), z czarnego marmuru, z herbem Leliwa i panopliami oraz z medalionem, w którym umieszczono portret zmarłego otoczony stiukowym wieńcem laurowym (1833 r). Na ścianie południowej, obok ołtarza św. Antoniego - epitafium z mosiądzu projektu art. rzeźbiarza Aleksandra Dętkosia z Bydgoszczy (1992 r.) poświęcone pamięci Prymasa Tysiąclecia kard. Stefana Wyszyńskiego (1901-81) oraz biskupów pomocniczych archidiecezji gnieźnieńskiej: Lucjana Bernackiego (1902-75) i Jana Michalskiego (1914-89). Obok ww. - mosiężna tablica poświęcona pamięci ks. Franciszka Ksawerego Hanelta, proboszcza Fary w latach 1946-71 (który odnowił Farę i kościół klarysek oraz przywrócił kult Matki Bożej Bydgoskiej), z portretem zmarłego w medalionie (1997). W kruchcie południowej - tablice ku czci: 47 zamordowanych kupców bydgoskich (1949 r, przeniesiona z d. Resursy Kupieckiej), powstańców wielkopolskich z 1919 r. (1978 r.), zamordowanych przez Niemców 11.11.1939 r. prezydenta Bydgoszczy Leona Barciszewskiego i jego syna Janusza (1979 r.), żołnierzy 16. Pułku Ułanów Wielkopolskich im. gen. Gustawa Orlicza-Dreszera poległych w latach 1939-45, tamże - tablica poświęcona pamięci proboszcza Fary ks. Tadeusza Skarbek-Malczewskiego oraz artystów, którzy wykonali remont świątyni w latach 1922-26. Na zewnętrznej, południowej ścianie kościoła - tablica ku czci proboszcza ks. kan. Józefa Schulza i księży wikariuszy: Jana Jakubowskiego, Stanisława Kopcia i Antoniego Świadka, zamordowanych podczas okupacji niemieckiej (1948 r.). Na zewnętrznych ścianach kościoła - tablice pamiątkowe (1962 r.) zamieszczone w miejscach renesansowych kaplic rozebranych w 1.1815-30 (św. Anny z fundacji Orłowitów w 1555 r, św. Szczepana z fundacji Stefana Bogurskiego w 1605 r., św. Jana Ewangelisty z fundacji Rychłowskich w 1612 r). |
Polichromia ścienna |
|
|
|
|
Modernistyczna
polichromia całego wnętrza świątyni została wykonana w latach 1922-25
przez Henryka Jackowskiego wg projektu Stefana Cybichowskiego. Aktualnie
konserwowana i odnowiona. |
|
|
|
|
|
|
|